Opis paproci

Paprocie, paprociowe (Polypodiopsida Cronquist) – klasa paprotników. Obecnie na świecie występuje około 10 000 gatunkówpaproci, co jest liczbą małą w porównaniu do ich prehistorycznej różnorodności (jak się przypuszcza istniało wtedy około milion gatunków).

Morfologia

Jest to grupa bardzo niejednorodna, można wyróżnić w niej kilka wspólnych cech. Są to zazwyczaj rośliny zielne, wyjątkowodrzewiaste. Paprocie nie mają możliwości tworzenia tkanki wtórnej, a tym samym przyrostu na grubość, być może taką możliwość miały niektóre gatunki kopalne. W tej grupie roślin powstały poprzez przekształcenie systemów telomowych typowe liściemakrofilne. Liście takie są zazwyczaj podzielone na charakterystyczne blaszki, które za młodu mają formę pastorału. Paprocie wytwarzają wielokomórkowe łuski na łodygach oraz na osiach liści. Korzenie paproci wyrastają bezpośrednio z łodygi stąd zaliczane są do korzeni przybyszowych. Pozostałe cechy takie jak centralnie położona wiązka przewodząca wodę i włoski pochłaniające wodę są wspólne z korzeniami roślin kwiatowych. Zarodnie ułożone są na spodniej stronie liścia, często tworzą grupy (tak zwane synangia) i przeważnie posiadają mechanizmy otwierające. Są to przeważnie formy jednakozarodnikowe.

Rozmnażanie

Na spodniej stronie liści wykształcają się kupki zarodni – skupiska zarodni, w których powstają zarodniki. Po pewnym czasie kiedy zarodnie dojrzeją, ich ściany pękają uwalniając zarodniki, które roznoszone są przez wiatr. Z zarodnika, który trafi na wilgotny, zacieniony grunt, powstaje przedrośle (zielone, niewielkie (najczęściej o średnicy 6 mm), zwykle sercowatego kształtu). Przedrośle przytwierdza się do podłoża za pomocą chwytników. Na przedroślu występują rodnie i plemnie. W obecności wody plemniki przepływają do rodni. Następuje zapłodnienie i powstaje zygota. Zygota po wielu podziałach rozwija się w samodzielną roślinę – młody sporofit. Cały cykl rozrodczy trwa ok. 9 miesięcy.

Systematyka

Hymenophyllum tunbrigense(rozpłochowate)

Gleichenia japonica (glecheniowce)

Lygodium scandens (szparnicowce)

Salvinia natans (salwiniowce)

Cyathea spinulosa (olbrzymkowce)

Polypodium formosanum (paprotkowce)

W latach 90. XX wieku i w wieku XXI, głównie dzięki analizom genomów chloroplastowych, poznane zostały relacje pokrewieństwa w obrębie paproci istotnie zmieniające dotychczasową systematykę tej grupy roślin. Zaliczane tu wcześniej nasięźrzałowceOphioglossales^[2] okazały się stanowić linię rozwojową w obrębie psylotowych Psilotopsida. Strzelichowce Marattiales z kolei podniesione zostały do rangi klasy (jako strzelichowe) będącej taksonem siostrzanym paprociowych. Obie te grupy znajdują się zresztą wspólnie ze skrzypowymi w politomii (nieznany jest stopień pokrewieństwa między nimi)^[1].

System paproci według Smitha i innych (2006)

Pozycja systematyczna w obrębie roślin telomowych

	glewiki (Anthocerotophyta) wątrobowce (Marchantiophyta) mchy (Bryophyta) widłaki (Lycopodiophyta) Euphyllophyta rośliny nasienne (Spermatophyta) Monilophyta psylotowe (Psilotopsida) skrzypowe (Equisetopsida) strzelichowe (Marattiopsida) paprociowe (Pteridopsida)

Podział na główne klady (rzędy)

	długoszowce Osmundales rozpłochowce Hymenophyllales glejcheniowce Gleicheniales szparnicowce Schizaeales salwiniowce Salviniales olbrzymkowce Cyatheales paprotkowce Polypodiales